Site Önsözü (Şehircilik Tezi-Teşekkür)

Önsöz

Bu siteye esin kaynağı olan çalışmaların temelinde, Şehircilik alanınına duyulan ilgi ve aşağıdaki tez çalışması sırasında, sayın hocalarımızın sonsuz desteği ile sağlanan güncel akademik yaklaşımların rehberliği vardır. Teşekkürler

T.C. MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (MSGSÜ - FBE)
Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı
Şehircilik Programı
Tezi Hazırlayan: A.Cumhur KOCALAR
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Akın ERYOLDAŞ
Tez Jürisi:Prof. Dr. Emre AYSU, Prof. Dr. Zekai GÖRGÜLÜ, Prof. Dr. Güzin KAYA, Prof. Dr. Güzin KONUK

Başlık:
KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI UYGULANAN TAŞINMAZLARDA MÜLKİYET VE İMAR HAKLARININ AKTARIMI

Özet:

Tescilli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının korunmalarını sağlamak için, özel ve tüzel kişi mülkiyetinde ve kullanımındaki varlıklardan, kesin yapılaşma yasaklıların mülkiyet ile yapılaşma haklarını, kısmi yapılaşma yasaklıların ise yapılaşma haklarını sınırlandırarak, Koruma Amaçlı İmar Planı uygulamalarını yasal mevzuata uygun bir şekilde yapılan önerileriyle birlikte, aktarmak üzere geliştirilen bir Temel Aktarım Modeli ile gerçekleştirmektir.

Aktarım, ilk aşamada Tescilli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarında koruma amacıyla sınırlandırılmış mülkiyet ve yapılaşma haklarının kısıtlanmış bölümlerinin maliklerine sağladığı fiziki, maddi, somut tüm unsurlarının nitelik ve niceliklerinin (rayiç değer) ilke ve ölçütüyle değerlendirilerek nakitle ifadesi olan Değerlendirme alt modeliyle;

İkinci aşamada, bu değerlerin değişim ve dolaşım olanağı kazanması için aşamalı olarak, önce İsme Yazılı Geçici Sertifika sonra Taşıyana Yazılı Sertifika şeklinde Menkulleştirilmesine ait alt modeliyle;

Son aşamada da Hak sahiplerinin bu taşınmaz değerlerine göre, istekleri ve imar durumları gereğince yapılmış plan-projeleri, yapı sınıfı ve kalitesine göre değerlendirilip, Aktarımı Veren Alan da (bırakılacakları) ile karşılığında Aktarımı Alan Alan da (verileceklerin) karşılaştırılarak (-/+) denkleştirildikten sonra tarafların kabulüyle, yapılaşma ve imarı tamamlanınca, bireysel mülkiyetlerin karşılıklı eşzamanlı tapu ve teslim işlemlerinin yapılarak, Aktarım alt modeliyle birlikte; Temel Aktarım Modeli içerisinde bütünleşik bir yaklaşımla sonuçlandırılmasıdır.

Temel Aktarım Modeli

Bu araştırmada, ülkemizde Tescilli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarında 25 yıldan beri tam çözülememiş korumaya ait sorunların, çözümüne Değerlendirme, Menkulleştirme ve Aktarım alt modellerinin bu sıradüzenine göre ve bir bütün oluşturacak biçimde, ortalama 4 yıllık kısa bir geçiş döneminde, Temel Aktarım Modeli olarak uygulamasıyla ulaşılabileceği öngörülmüştür.

Değerlendirme alt modeli

Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarında koruma amacıyla sınırlandırılan hakların insan yaşamına kattığı tüm somut, maddi ve fiziki unsurların, barınma, yerleşme ve konut hakları da dikkate alınarak, rayiç değer ölçüt ve ilkeleriyle değerlendirilerek karşılıklarının tam, zamanında ve aynen, hak sahiplerinin de tercihlerine uygun verilmesi için; Aktarımı Alan Alanlarda kent, çevre, imar, insan ve yaşam haklarına saygı gösterilerek yapılaşma–imarı gerçekleştirilerek karşılıklı (verileceklerle) (alınacakların) aynı ilke, ölçüt ve yöntemle değerlendirilerek (-/+ denkleştirilip) taraflarını kabulünün sağlanmasını amaçlayan, hakkaniyetli, eşitlikçi, nesnel ilkeli olup; Kamu-özel malikler arasındaki tüm taşınmaz alış-verişleri aynı ilke, ölçüt ve yöntemle değerlendirilmiş sonuçları kullanıldığından; Aktarım başta olmak üzere kamulaştırma, değiştirme, trampa, takas benzeri işlemlerde de uygulanabilir.

Menkulleştirme alt modeli

Değerlendirme alt modeliyle belirlenen karşılıkların (-/+ denkleştirecek) Temel Aktarım Modeliyle verilebilmesi ile ilgili işlemleri yapabilmek ve 1983’ten beri yürürlükte olan Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanununa göre, ülkemizdeki tüm varlıkların korumalarını gerçekleştirmek üzere, sınırlandırılan hakların öncelikle 3 yıl süreli İsme Yazılı Geçici Sertifikaya sonra da 1 yıl süreli Taşıyana Yazılı Sertifikaya dönüştürülerek uygulama sağlamaktadır.

Aktarım alt modeli

Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının, koruma için sınırlandırılan haklarının Aktarımı Alan Alanlara aktarımını gerçekleştirmek için, kamu ve özel tüm maliklerin taşınmaz değerlerini sermaye olarak göstererek eşit yetkiyle, aktarımı gerçekleştirmek amacı ile kurdukları Aktarım Tüzel Kişiliğinin kuruluşundan başlayarak; Aktarımı Alan Alanların tüm gereksinim, istekler ve imar durumuna göre, şartlaşması, yüklenici seçimi, projelerinin yapılması, sözleşmesi, yer teslimiyle işe başlanması, yapılaşma ve imarı, geçici kabulü, noksanların giderilmesi, iskânının alınarak, Aktarımı Veren Alanlarla birlikte bireysel mülkiyete karşılıklı-eşzamanlı geçilerek; tapuyla birlik yerlerin teslimi ve Aktarım Tüzel Kişiliğinin tasfiyesine kadarki, aktarımın sonlandırılmasında uygulanan ilke ve yöntemlerden oluşan sürecin, Temel Aktarım Modelinin son alt modelini ifade eder.

Gelecek ve Zamanlama

Aktarım orta dönemde bağımsız bir yasa olarak çıkarılmalı, tanımı, içeriği, usul ve esasları belirlenerek, yapılaşma, imar Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının (değerlendirme) ve (menkulleştirmesine) ait kavram ve ilkeleriyle, alt tüzük, yönetmelik ve tebliğleri belirlenip işlevsellik kazandırılmalıdır.
Ayrıca uzun dönemde aktarımın temelinde yerleşme, barınma, konut, yapılaşma, imar, yaşam ve insan haklarının olduğu bilinci topluma da kazandırılarak, Anayasada yapılaşma–imar ve aktarım kavram veya haklarının bağımsız olarak yer alması ve ayrı yasaların düzenlenmesi sağlanmalıdır. Böylelikle aktarım yalnız Koruma Amaçlı İmar Planı Uygulamalarından öte tüm koruma ve imar plan uygulamalarında çağdaş bir araç olarak kullanılabileceğinden, buna göre düzenlenmesi araştırmada öngörülmüş olmaktadır.