2.sayı Özler
15 Nisan
2012 Pazar
14:30
2.1. H. Tarık Şengül - Sınıf Mücadelesi
ve Kent Mekanı
Bu makale, Marksizmin
kent mekanı ile olan tarihsel ilişkisini, sınıf mücadelesi ve sınıf oluşum
süreçleriyle ilişkilendirerek tartışmayı hedefliyor.
İlk olarak, Marx ve
Engels'den başlayarak Marksizmin kent mekanı ile olan ilişkisinin dönüşümü,
sınıf oluşum süreçleri merkeze alınarak gözden geçiriliyor ve bu yapılırken bir
yandan da söz konusu mirasın sınırlılıkları ve
açılımlarına dikkat çekiliyor.
Yazı, Marksist yazındaki tartışmaların kuramsal bağlamını
tanımlamakla kalmayıp, sınıf oluşum
sürecinde kent mekanın ne tür bir rol üstlendiğini de ayrıntılı olarak
tartışıyor.
Marksist kuramcıların kent sorununa farklı
yaklaşımları bulunmakla beraber, bu kuramcıların kentsel mücadelelerin sınıf mücadelesine nasıl eklemlenebileceği
konusundaki sessizlikte ortaklaştığını dile getiren yazı, bu iki alan
arasındaki ilişkinin kent mekanı bağlamında
nasıl kurulabileceğine ilişkin değerlendirmelere de yer veriyor.
2.2. Melih Ersoy - Sanayisizleşme Süreci ve
Kentler
Neo-liberal politikaların egemenliğindeki
1980 ve 1990'lı yıllarda, özelleştirme ve
sanayisizleşme yönündeki ekonomi politikalarının, bu sürecin yaşandığı ülke
toplumlarını, başta çalışan sınıflar olmak üzere derinden etkilemiş olduğunu
belirten Ersoy, yazısında öncelikle bu sürecin Batı'da yaşadığı serüven
üzerinde duruyor ve sanayi kesimindeki istihdam
payının düşüş nedenleri ile hizmetler kesimindeki yükseliş sürecini gelişmiş
Batı ülkelerindeki veriler çerçevesinde ele alıyor.
Sanayisizleşme sürecinin mekansal boyuttaki
yansımalarını da tartışan yazı son olarak bu sürecin yerel topluluklar üzerindeki etkileri üzerinde duruyor.
Gelişmiş ülkelerde yaşanan sanayisizleşme sürecini ve
bu sürecin yerel topluluklar üzerinde yol açtığı tahribatı, bu ülkelerde
yapılmış ampirik çalışmaların bulgularıyla ortaya koyan bu yazı, özelleştirme
ve benzeri politikalarla Türkiye'nin de itilmekte olduğu bir süreç olan
sanayisizleşmenin olumsuz sonuçları hakkında bir öngörü sağlıyor.
2.3. Faruk Ataay - Türkiye Kapitalizminin
Mekansal Dönüşümü
Dünya ve Türkiye ekonomisinde 1970'lerin
sonlarından bu yana gerçekleşen dönüşümlerin
yerleşim sistemine etkilerini inceleyen bu yazısında Ataay,
sermayenin yeniden yapılanma süreçlerinin yerleşim
sisteminin dönüşümünün çözümlenmesinde de anahtar role sahip olduğu tezini
nicel verilere dayalı somut analizlerle göstermeye çalışıyor.
Yazı, Türkiye ekonomisinin asıl gelişme kutbunu Marmara ve
Ege bölgelerindeki illerin oluşturduğunu ve 'yeni sanayi odakları' olarak adlandırılan illerin paylarının henüz
önemli boyutlara ulaşmadığını ortaya koyuyor.
2.4. Ali
Ekber Doğan - Türkiye Kentlerinde Son Yirmi Yılın Bilançosu
Doğan, dışa
açılma ve liberalleşme politikalarının egemen olduğu son yirmi yıllık süreçte,
Türkiye kentleşmesinin nasıl bir gelişme
gösterdiğini
uluslararası ve ulusal ölçekte sermaye birikim
süreçleri açısından meydana gelen iki önemli değişme çerçevesinde
inceliyor.
Neo-liberal ekonomi politikaları ve buna koşut
olarak sermayenin üretken yatırımlardan kentsel rant alanlarına yönelmesi söz konusu
iki değişmedir.
Yazı bu
belirleyenler çerçevesinde, 1980'den günümüze Türkiye kentlerinin ekonomik, demografik ve yönetsel yapısında yaşanan
gelişmeleri ve bunların sosyo-mekansal etkilerini irdeliyor.
2.5. Sevilay Kaygalak - Yeni Kentsel Yoksulluk,
Göç ve Yoksulluğun Mekansal Yoğunlaşması
Günümüz kentlerinde yoksulluğun mekansal olarak yoğunlaşmasında göçün rolünü araştıran
bu yazı,
öncelikle son
yıllarda akademinin gündemine girmiş olan
"yeni kentsel yoksulluk" olgusunu ele
alıyor.
Söz konusu olgu ile göç arasındaki ilişkinin tartışıldığı genel
bir çerçevenin ardından Türkiye'de
neo-liberal ekonomi politikalarının kentte yaşayanların büyük bir bölümü
üzerindeki yoksullaştırıcı etkileri ve bunun mekansal yansımaları
üzerinde duruluyor. Yazıda
ayrıca bu temel izlek çerçevesinde Mersin kentinin bir
mahallesinde yapılmış olan bir alan araştırmasının bulguları
tartışılıyor.
2.6. David Harvey - Sınıf İlişkileri, Sosyal
Adalet ve Farklılık Politikası
Harvey bu yazıda günümüz kent çalışmaları literatüründe de oldukça baskın bir hale
gelmiş olan postmodern ve post-yapısalcı
yaklaşımları eleştirirken
alternatif bir sosyal adalet kavramsallaştırmasının
ipuçlarını veriyor.
Somut, tarihsel bir örneği (Amerika'da Kuzey
Carolina'da küçük bir kasaba olan Hamlet'te bulunan Imperial Foods fabrikasında
1991 yılında çıkan ve 26 işçinin ölümüne yol açan yangını) incelemekle yazısına
başlayan Harvey,
bu bağlamda
'kimlik', 'toplumsal cinsiyet', 'etnisite', 'ırk' ya
da kısaca 'faklılık' politikalarının ortaya çıkışının maddi ve tarihsel
önkoşullarını ve siyasi
sonuçlarını gösterirken,
aynı zamanda bu yaklaşımlarla felsefi bir hesaplaşmaya da giriyor.
2.7. Emre Arslan- Uluslararası Göç ve Yeni
Irksallaştırma Biçimleri: Etnisite, Çokkültürcülük, Diyaspora
Arslan makalesinde, etnisite, çok-kültürcülük ve diyaspora kavramlarının yaygın bir kullanıma
ulaşmasının ve içerdiği ideolojik öğelerin "küreselleşme"
ideolojisiyle yakın bir ilişkisinin bulunduğu
varsayımından yola çıkıyor.
Yazıda, ulus-devleti sorgulama çerçevesinde güç kazanan ve
bunu radikal ve ilerici bir politika olarak sahiplenmiş gözüken bu kavramların
ve
daha genel olan ırk sosyolojisi (etnik çalışmalar)
disiplininin,
gerçekte, karşısında gözüktüğü ırkçılığı ve
ulus-devlet mekanizmalarını yeniden üreten hegemonik vasıtalar olduğunun
ortaya konması amaçlanıyor.
2.8. Mark
Gottdiener - Mekan Kuramı Üzerine Tartışma: Kentsel Praksis'e Doğru
Gottdiener kentsel
düşünceyi daha aktif bir siyasal çizgiye yeniden çekmeye yönelik güçlü bir
isteğin ürünü olduğunu belirttiği makalesinde,
mekanın Marksist çözümleme açısından önemi
üzerine Manuel Castells ve Henri Lefebvre
arasında,
1970'lerin
sonlarında gündeme gelen tartışmayı ele aldığını belirtiyor.
Tartışmanın
tarafları arasında kentsel kavramının nasıl
tanımlanacağı konusundaki esaslı ayrılığın,
onları kentsel politika alanında da farklı politik sonuçlara götürdüğünü söyleyen
Gottdiener,
kent mekanında (mülkiyet) değişim değerleri yerine
toplumsal mekanın önceliğini ve üstünlüğünü öne çıkaran bir sosyo-mekansal
praksis öneriyor.
2.9. Yüksel Akkaya - 1980 Sonrası Belediyelerde
İşçi Hareketleri
Bu makale, belediye
işçilerinin, işçi sınıfının görece geç oluşmuş ve örgütlenmiş bir kesimi
olmalarına rağmen,
Türkiye'de sınıfın en hareketli kanadını
oluşturdukları tespitiyle başlıyor.
1980 sonrasının
kentleşme hızına ve yeni belediyelerin kurulmasına bağlı olarak sayıları artan
belediye işçilerinin, bu döneme damgasını vuran sendikasızlaştırma
çabalarına karşın,
sendikalaşmada daha ısrarcı oldukları ve sendikal
örgütlülükten vazgeçmediklerini ortaya koyan yazı,
aynı zamanda
1990'lı yılların grevleri ile 1980 öncesinin grevleri
ve grev dışı eylemleri karşılaştırıldığında,
belediye işçilerinin Türkiye işçi hareketindeki yeri
ve önemini kaybettiğini de vurguluyor.
2.10. Jill Hamberg - Sosyalist Üçüncü Dünyada
Konut Politikaları: Küba Deneyimi
1959
Devrimi'nden beri özgün bir sosyalizm deneyimi olarak varlığını sürdüren
Küba'nın konut politikalarını değerlendiren bir yazı.
Devrimin ilk yirmi yılında kaynakların
konuttan çok ekonomik gelişmeyi hızlandırmaya ve
eğitim, sağlık hizmetlerini sağlamaya ayrıldığı
ancak izleyen
yıllarda konuta yönelik ilginin arttığının
belirtildiği yazıda,
kısıtlı ekonomik olanaklarla
konut stokunun nasıl arttırıldığı ve kiracılık, miras
ve konut kullanım hakkı, kentsel arsaların dağıtımı, konutların bakım ve
onarımı konularında düğümlenen sorunların nasıl çözüldüğü üzerinde
duruluyor.
Kübalı ailelerin kullanım hakkı güvenliği ve görece
düşük konut maliyetlerinden yararlandığı;
bunların pek çok ABD'li ve Batı Avrupalı hane halkının gıptayla
bakacağı güvenceler olduğunu
vurgulayan Jill Hamberg,
Küba'da mahallelerin toplumsal ve ırksal olarak
bütünleştiğine ve özel bankaların, büyük ölçekli müteahhitlerin, arsa
spekülatörlerinin ve inşaat şirketlerinin olmadığına dikkat çekiyor.
2.k1. Mustafa Bayram Mısır Porto Alegre: Özgün Bir
Belediyecilik Deneyimi
Brezilya'nın
Rio Grande do Sol eyaletinin başkenti olan Porto Alegre'deki
katılımcı-sosyalist belediyecilik pratiğini anlatan Porto Alegre:
Özgün Bir Belediyecilik Deneyimi adlı kitabı
ele aldığı yazıda M. Bayram Mısır, kapitalizm
koşullarında sosyalist bir yerel yönetim pratiğinin olanak ve sınırlılıklarını
tartışıyor.
KİTAP ELEŞTİRİSİ
2k2. E. Atilla Aytekin Kapitalist kentleşme Süreçleri
Üzerine Yazılar
Aytekin, H. Tarık Şengül'ün 2001'de çıkmış
olan Kentsel Çelişki ve Siyaset: Kapitalist Kentleşme Süreçleri Üzerine Yazılar
başlıklı kitabını değerlendiriyor.
KİTAP ELEŞTİRİSİ
